Historia - Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grucie

Historia

 Około 1280 roku rozpoczyna się budowa kościoła, wtedy pod wezwaniem Św. Mikołaja. Kościół został zniszczony w czasie potopu szwedzkiego. Odbudowano go w 1670 r. z polecenia król aMichała Korybuta Wiśniowieckiego, dobudowując wieżę i zakrystię. W XVIII wieku przeprowadzono kolejny remont z uwagi na zły stan techniczny kościoła, a następnie w 1846 roku, po pożarze. Mimo licznych remontów i przebudów kościół nie zatracił cech stylu gotyckiego. Kościół, obecnie pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, to budowla gotycka, orientowana, murowana z cegły z wykorzystaniem wątku wendyjskiego, na podmurówce kamiennej. Tworzy go prostokątny korpus z węższym, dwuprzęsłowym oskarpowanym w narożach prezbiterium oraz kwadratową trzykondygnacyjną wieżą, a także przybudowanymi dwiema zakrystiami i kruchtą. Korpus, prezbiterium oraz kruchta i zakrystia mają oddzielne dachy dwuspadowe kryte dachówką. Wieża natomiast nakryta jest baniastym hełmem z blachy miedzianej. Wnętrze korpusu pokryto pozorną kolebką drewnianą, natomiast w prezbiterium przekrycie stanowią dwa przęsła sklepienia krzyżowo-żebrowego. W konstrukcji tego sklepienia żebra sklepienne przechodząc w służki spływają aż do poziomu posadzki prezbiterium. Zastosowanie takiego rozwiązania potwierdza fakt, iż kościół w Grucie należy do najstarszych kościołów gotyckich na Ziemi Chełmińskiej, a mogłoby też sugerować przypuszczenie o ewentualnym istnieniu krypty pod prezbiterium. W południowej ścianie prezbiterium znajdują się ponadto 3 wnęki na sedilia (honorowe miejsca do siedzenia dla celebransa i dostojników kościelnych). Ołtarz główny z figurką patronki kościoła i oba boczne ołtarze są w stylu regencji i pochodzą z II połowy XVIII wieku. W lewym ołtarzu znajduje się obraz przedstawiający Matkę Boską Królową Świata, w prawym – Św. Mikołaja obdarowującego biedne panny. Na uwagę zasługuje rzeźba Matki Boskiej Tronującej z Dzieciątkiem z II połowy Xiii wieku (późnoromańska, z niektórymi cechami wczesnogotyckimi).